Toen mij werd gevraagd iets te schrijven over de toekomstige toolkit van de mkb-accountant dacht ik eerst: Wie ben ik om daar iets over te zeggen? Maar vanuit mijn ervaring met tuchtklachten tegen accountants kan ik wél een voorzet doen. In de afgelopen jaren heb ik – als voorzitter van de Accountantskamer – talloze mkb-accountants voorbij zien komen. Mkb-accountants werkzaam in uiteenlopende praktijken, van de samenstel- tot (WTA) assurancepraktijk en alles daartussen. Wat mij daarbij steeds opvalt: de accountant is en blijft een veelzijdige belangenbehartiger van de cliënt.
Accountants leggen een eed af: handelen in het algemeen belang. Toch lijken zij zich in de praktijk niet altijd van deze belofte en de daarbij komende verantwoordelijkheid bewust. In de verordening gedrags- en beroepsregels accountant (VGBA) wordt belangenbehartiging zelfs expliciet genoemd als een bedreiging van de fundamentele beginselen. Maar juist in het mkb, waar accountants vaak pal achter hun cliënt staan, wordt dit risico niet altijd erkend. De relatie met de ondernemer is soms té innig, waardoor het algemeen belang uit het oog wordt verloren.
Trouwe hulpverlener
De accountant gedraagt zich als trouwe hulpverlener van de ondernemer, die meer meebuigt dan tegenwind geeft. Of vanuit eigen ondernemerschap opdrachten aanneemt die buiten de gebaande paden liggen – zonder de vereiste vakbekwaamheid of regelgeving scherp voor ogen te hebben.
Ook nevenfuncties leiden regelmatig tot tuchtklachten. Maar in dat geval verschuilen accountants zich er soms achter dat het slechts om een vriendendienst ging, of dat ze hun titel niet hebben gebruikt bij de opdracht en het dus geen professionele dienst was. Maar laten we eerlijk zijn: zodra er werkzaamheden worden verricht waarbij de deskundigheid en expertise van de accountant wordt ingezet, is er sprake van een professionele dienst. En dan gelden dus ook de spelregels van de VGBA – en valt de zaak wel degelijk onder het tuchtrecht.
“Professioneel gedrag is geen bijzaak – het is cruciaal voor de kwaliteit van het werk.”
Professionele dienst
De toelichting bij artikel 1 van de VGBA is duidelijk: een professionele dienst moet ruim worden opgevat. De afgelopen jaren is deze toelichting verder uitgebreid en biedt het accountants concrete handvatten om de fundamentele beginselen na te leven, ook wanneer zij als belangenbehartiger optreden. Toch lijkt dat voor sommige collega’s nog steeds een ver-van-mijn-bed-show.
Professioneel gedrag is geen bijzaak – het is cruciaal voor de kwaliteit van het werk. Accountants werken in complexe situaties vol morele dilemma’s, waar elke keuze zorgvuldig afgewogen moet worden. Soms kunnen accountants zelfs niet uitleggen welke regels of beginselen het handelen heeft gestuurd.
Persoonlijk leiderschap
Maar het is niet alleen kommer en kwel: op zitting zie ik ook gemotiveerde accountants, die hun taak en verantwoordelijkheid serieus nemen. Maar wat bij sommige accountants ontbreekt, is persoonlijk leiderschap. Dit leiderschap rust op een aantal eenvoudige maar essentiële gedragsprincipes – of je nu accountant of tuchtrechter bent:
Persoonlijk leiderschap is essentieel voor een goede beroepsuitoefening en is daarom een kernonderdeel van de toolkit van de mkb-accountant. De accountancy wil zich ontwikkelen tot een beroepsgroep met een sterke professionele cultuur, meer eigenaarschap en minder controledruk. Zeker nu de uitdagingen toenemen: complexere wet- en regelgeving, technologie, private equity, hevige concurrentie en steeds hogere klantverwachtingen. Alles vraagt om accountants met niet alleen vakkennis, maar ook lef en leiderschap.
Wil je verder praten over de toekomstige toolkit van de mkb-accountant?
Meld je dan hier aan voor de Dag van de mkb-accountant!